https://e-thessalia.gr/politismos/
Πολιτισμός
«Αναζητώντας τους χαμένους ήρωες» – Βιβλίο της Ελένης Δικαίου
Του Δημήτρη Κωνσταντάρα-Σταθαρά
Η σεμνή και αθόρυβη λογοτέχνιδα από τη Νέα Ιωνία μας κυρία Ελένη Δικαίου εδώ και πάνω από 35 χρόνια (από το 1991) ασχολείται αποκλειστικά με τη λογοτεχνία για εφήβους και παιδιά και τα βιβλία της έχουν βραβευτεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το 2004 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων για παιδιά. Η εργογραφία της είναι πλούσια (μέτρησα 51 βιβλία διάφορα και σειρές) με κύριο εκδότη τις Εκδόσεις Πατάκη. Και θέλω να επισημάνω τούτο για την πορεία και την άνοδό της στο λογοτεχνικό στερέωμα. Δεν ήρθε από «μόνο του» και εντελώς ξαφνικά. Από μαθήτρια ήδη του Δημοτικού και μετά το Γυμνάσιο «έδειξε» την αγάπη της και την κλίση της στη λογοτεχνία. Έστελνε συνεργασίες στο περιοδικό «Διάπλασις των Παίδων» από μαθήτρια. Τελειώνοντας το Λύκειο ήλθε στην Αθήνα και εργάστηκε για αρκετά χρόνια στις Δημόσιες Σχέσεις του Ο.Τ.Ε. Μοιράζεται τον χρόνο της μεταξύ Πειραιά, όπου διαμένει οικογενειακά – είναι παντρεμένη και έχει έναν γιο – και της Νέας Ιωνίας στο παλιό πατρικό σπίτι και γειτονιά.
Προσωπικά τη γνώρισα ως λογοτέχνιδα στο πρώτο της παιδικό βιβλίο «Τα κοριτσάκια με τα ναυτικά» (Έκδοση 1991). «Τα κοριτσάκια με τα ναυτικά» ήταν οι δίδυμες αδελφές, η μάνα της και η θεία της από τη Σμύρνη και ήταν «καπελούδες» (μάλιστα μου έκαναν μια παιδική τραγιάσκα). Έτσι με βάση αληθινά γεγονότα έγραψε αυτό το σπουδαίο βιβλίο-μυθιστόρημα, που με συγκίνησε πολύ. Στο βιβλίο μου «Το Χρονικό της Νέας Ιωνίας 1924-1994», αναφέρω με συγκίνηση δυο αποσπάσματα (σ. 265 και 271) από το βιβλίο της, με κορυφαίο εκείνο το «Τα δαχτυλίδια μας πέσανε, μα τα χέρια μας μείνανε» (σ. 271).
Σήμερα θα αναφερθώ στο βιβλίο της «Αναζητώντας τους χαμένους ήρωες» (Τιμητική Διάκριση από το Πανεπιστήμιο της Πάντοβα στον διαγωνισμό για το Premio Europeo Pier Paolo Vergerio), Εκδόσεις Πατάκη, 1996, στον κύκλο της «Σύγχρονης λογοτεχνίας για παιδιά και για νέους».
Για το βιβλίο της αυτό η συγγραφέας θα σημειώσει: «Αν και τα πρόσωπα της ιστορίας είναι φανταστικά, τα γεγονότα που έζησαν έχουν τη βάση τους στην αλήθεια εκείνης της εποχής, που τραγικά λάθη των πρωταγωνιστών της, κι από τις δύο πλευρές την έκαναν να ξεπερνάει κάθε φαντασία». Και πράγματι διαπιστώνεις από τις πρώτες σελίδες πως οι πρωταγωνιστές του (γειτονιά εκείνης της εποχής), κινούνται σε έναν χώρο και χρόνο, που ούτε αναφέρεται κανένα όνομα, κανένας χώρος, καμιά ημερομηνία, που όμως εσύ, που έχεις διαβάσει την τοπική, αλλά και τη γενική ιστορία του Εμφυλίου Πολέμου, διαπιστώνεις, ότι όλα όσα περιγράφονται έχουν συμβεί. Έτσι, σελίδα προς σελίδα σε ελκύει να τη διαβάσεις και να φτάσεις στο τέλος.
Έτσι αρχίζοντας από τη γειτονιά, από τη Νέα Ιωνία και τον Βόλο, ζεις τα γεγονότα και τις καταστάσεις εκείνης της εποχής εδώ κοντά σου, με επέκταση στα γενικά γεγονότα που σημάδεψαν την εποχή. Στο τελευταίο κεφάλαιο (το εικοστό τρίτο) περιγράφει μια δραματική σελίδα του Εμφυλίου Πολέμου, τη λεγόμενη «συμφιλίωση» του εθνικού στρατού με τους αντάρτες, που συνέβη στις 12 Απριλίου 1947 στα βουνά των Αγράφων, στο οροπέδιο της Νιάλας σε υψόμετρο 1800 μ. Μονάδες του Δημοκρατικού Στρατού με συνοδοιπόρους γέροντες και γυναικόπαιδα, έπεσαν σε τρομερή χιονοθύελλα και, χωρίς να το καταλάβουν, βρέθηκαν «αγκαλιασμένοι» στην ίδια σκηνή, με τους φαντάρους του κυβερνητικού στρατού! Γι’ αυτό το επεισόδιο η Ελένη Διακαίου θα σημειώσει (σελ. 213): «Θυμήθηκε το ξημέρωμα με τη χιονοθύελλα. Το αντίσκηνο θαμμένο στα χιόνια. Αντάρτες και στρατιώτες, που μοιράζονταν γουλιά-γουλιά απ’ το ίδιο παγούρι κονιάκ…».
Στο βιβλίο της «Ο τελευταίος Έλληνας της Σμύρνης» (Έκδοση Πατάκη) η Ελένη Δικαίου, παραχώρησε τα έσοδα από τις πωλήσεις να διατεθούν για την ανέγερση ναού προς τιμή του Αγίου Χρυσοστόµου Σµύρνης στη Νέα Ιωνία Μαγνησίας στην περιοχή των πρώτων προσφυγικών σπιτιών (Τετράγωνα), όπου τέθηκε ο θεμέλιος λίθος (2018).,
Στις 13 Ιουνίου 2019 ο αείμνηστος διευθυντής του 2ου Δημοτικού Σχολείου Νέας Ιωνίας (πρώην 8ο Δημ. Σχολ. Βόλου) Στέφανος Πίος (απεβίωσε αδόκητα στις 14-1-2025) τίμησε τη λογοτέχνιδα και τον υπογράφοντα το σημείωμα αυτό με τιμητική πλακέτα, για την προσφορά τους στον πολιτισμό, αλλά και του ότι υπήρξαν μαθητές του 8ου Δ.Σ. Βόλου και ειδικότερα ονοματοθέτησε τη σχολική βιβλιοθήκη του 2ου Δ.Σ. Νέας Ιωνίας, ως «Βιβλιοθήκη Ελένης Δικαίου»,
Και, βέβαια, δεν θα μπορούσε να λείψει από το Μουσείο Παιδικής και Εφηβικής Λογοτεχνίας, που ιδρύθηκε στις 17-1-2024 στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, όπου σε ειδική βιτρίνα εκτίθενται τα ενθυμήματά της (η γραφομηχανή της, διάφορα χειρόγραφα, που έστελνε στη «Διάπλασι Πάιδων», κ.ά.).
Επίσης, όπως σημείωσα και πιο πάνω, μοιράζεται τον χρόνο της μεταξύ Πειραιά και της γενέθλιας γης Νέας Ιωνίας, συμμετείχε στο Συμπόσιο που διοργάνωσε η Εστία «Ίωνες» (27 Σεπτεμβρίου 2024) με θέμα «100 χρόνια Νέα Ιωνία (1924-2024), όπου ανέπτυξε το θέμα «Τέχνη του Λόγου. Σελίδες ψυχής. Κείμενα Μικρασιατών Προσφύγων της Νέας Ιωνίας Βόλου και των απογόνων τους».
Και βεβαίως δεν μπορούσε να λείψει απ’ τα εγκαίνια της έκθεσης από την Εστία «Ίωνες» (29-9-2024) για το εικαστικό έργο του Γιάννη Κονταξή που αναφέρεται κυρίως στη Νέα Ιωνία (παρατίθεται σχετική φωτογραφία).
Πρόσφατα, στις 2 Απριλίου, σε εκδήλωση της Παγκόσμιας Ημέρας Παιδικής Λογοτεχνίας, στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (Αμφιθέατρο «Γιάννης Κορδάτος») με τον πρύτανη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και με άλλους συγγραφείς συμμετείχε
στις «Λογοτεχνικές αναγνώσεις».
Τελειώνοντας θα ήθελα να υπογραμμίσω, ότι η Ελένη Δικαίου, μια λογοτέχνιδα με πλούσιο έργο στην παιδική και εφηβική λογοτεχνία, πανελληνίως γνωστή, τιμά τη Νέα Ιωνία με το έργο της, την αγάπη της και την παρουσία της ανάμεσά μας, στη Νέα Ιωνία κι εμείς χαιρόμαστε κάθε φορά που βρίσκεται κοντά μας. Με το σημείωμά μου αυτό θα ήθελα να μοιραστώ με τους αναγνώστες της εφημερίδας «Θεσσαλία», τον θαυμασμό μου και την απεριόριστη εκτίμησή μου.
