Ο Μαγικός Κόσμος του παιδικού βιβλίου: Παραμυθένιες βόλτες (Φόντο σε διπλό καθρέφτη)

www.kosvoice.gr, Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΚΩ, Ο Μαγικός Κόσμος του παιδικού Βιβλίου, Παραμυθένιες βόλτες

kosvoice.gr

Φόντο σε διπλό καθρέφτη  

Γράφει ο Β.Δ. Αναγνωστόπουλος

Ένας πύργος από τραπουλόχαρτα

Διαβάζοντας το πρόσφατο μυθιστόρημα της Ελένης Δικαίου (μικρασιατικής καταγωγής, από τη Νέα Ιωνία Βόλου) με τίτλο «Φόντο σε διπλό καθρέφτη», εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2017, σελ.318, δεν χάρηκα μόνο την καθαρή λογοτεχνία (που, ας σημειώσουμε, απευθύνεται στους νέους και σε κάθε ηλικία ) αλλά και την τόλμη της να θίξει ένα πολύ σοβαρό κοινωνικό, θα πω, θέμα. Το πρόβλημα δηλαδή που αντιμετωπίζουν πολλοί νέοι, κυρίως τα κορίτσια, στην εφηβεία τους σχετικά με το υπέρβαρο σώμα τους. Άλλωστε έχουμε δει στατιστικές που αναφέρουν πως τα Ελληνόπουλα κατέχουν τη θλιβερή πρωτιά ή βρίσκονται μεταξύ των πρώτων θέσεων μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως προς το σωματικό βάρος. Είναι υπέρβαρα με όλες τις συνέπειες που μπορεί να  έχει αυτή η πραγματικότητα. Κυρίως είναι θέμα υγείας, σωματικής και ψυχικής.

Δεν θα αναλύσουμε εδώ τα αίτια  και την αντιμετώπιση του προβλήματος, η λογοτεχνία, εξάλλου, δεν υποκαθιστά καμιά επιστήμη, αλλά  επισημαίνει και περιγράφει γεγονότα ζωής όπως συμβαίνουν ή όπως θα μπορούσαν να συμβούν, προσφέροντας στον αναγνώστη προφυλακτήρια ασπίδα. Σαν την ασπίδα του Περσέα, που προστάτευσε τον ήρωα από το φονικό (και μαρμαρωτικό) βλέμμα της Μέδουσας.

Η υπόθεση της ιστορίας αναφέρεται στη διαδρομή ενός  σύγχρονου κοριτσιού (Κέλλυ, το όνομά του), με την ομώνυμη Πολίτισσα γιαγιά του ( που της φτιάχνει τα καλύτερα φαγητά), με γονείς μάλλον  ευκατάστατους, που έχουν ένα τζαμάδικο αρχικά και στη συνέχεια εργοστάσιο, όταν συνεταιρίστηκαν με τον κ. Θεμιστοκλή. Έχει έναν αδελφό, τον Γιώργο, ο οποίος κατέληξε να εγκαταλείψει την οικογένειά του και να αναζητήσει την ελευθερία του. Και όσο ανέβαιναν οικονομικά (και κοινωνικά), τόσο αυξάνονταν και οι απαξιωτικές παρατηρήσεις της μητέρας προς την «παχουλή» Κέλλυ, που άρχισε ν΄ αντιμετωπίζει προβλήματα στις παρέες, με τη Σμαράγδα, τον Γρηγόρη, τον Πάρη κ.ά., και μάλιστα όταν  ο έρωτας φτεροκοπούσε γύρω τους. Αποφάσισε να αδυνατίσει με τη βοήθεια ενός διατροφολόγου. Ήθελε να αποτινάξει από πάνω της τις λέξεις «χοντρή», «ρεζίλι», «παχιά», μισούσε τη ζυγαριά και τα στενά φουστάνια, και το καθημερινό τροπάρι της μάνας  «πρέπει να αδυνατίσεις, πρέπει να αδυνατίσεις, να γίνεις άνθρωπος». ΄Αλλαξε τρόπο ζωής. Έφτασε να μπει και σε χειρουργείο προκειμένου να αποκτήσει σιλουέτα αρεστή στα αγόρια της υψηλής κοινωνίας, κυκλοφορούσε σε κέντρα πολυτελή, σε πάρτι, στο τένις κλαμπ Γλυφάδας, συνδέθηκε ερωτικά με τον Μιχαήλ και με νέες παρέες, με μια κοινωνία «δήθεν». Οδυνηρή η εν συνεχεία  πορεία της. Η ίδια σημειώνει  στην αυτοκριτική της: Γιατί, τι ήμουν εγώ; Μια πρώην χοντρή, μια πρώην «λαϊκιά», μαθήτρια ενός συνοικιακού λυκείου… Η αλλαγή μου εξωτερικά «έβγαζε μάτι» στην κυριολεξία. «Απίστευτο!» όπως ψιθύριζαν η Λίλη  με τη μάνα μου χωρίς να νοιάζονται  πια αν τις ακούω. Μέσα μου, όμως, ένιωθα «φοβισμένο γατί», όπως με είχε πει ο Πάρης…(σελ.242).

Το θέμα είναι κοινωνικό, ξεφεύγει από την προσωπική σφαίρα και δημιουργεί ένα τσουνάμι στις ανθρώπινες σχέσεις μέσα στην οικογένεια, στον κύκλο των φίλων κ.λπ., αλλά δημιουργεί και πολλά ψυχολογικά προβλήματα στο ίδιο το άτομο. Ανοίγονται δρόμοι επικίνδυνοι. Όταν μάλιστα αυτά αφορούν την εφηβική ηλικία, είναι απροσδιόριστες οι συνέπειες. Γιατί, η εφηβεία κατά τους παιδαγωγούς είναι μια δεύτερη γέννηση, που σημαίνει αναγέννηση και επανάσταση, κατάσταση δυσχερής για τους εφήβους και τους γονείς. Τότε παίρνονται αποφάσεις που καθορίζουν το μέλλον των παιδιών. Έτσι η Κέλλυ αποφάσισε να ακολουθήσει πορεία που θα την έκανε ευτυχισμένη, επεμβαίνοντας στο σώμα ( με όλες τις οδυνηρές επιπτώσεις), αλλά η εξέλιξη δεν ήταν όπως υπολόγιζαν αυτή, η οικογένειά της και κυρίως η μητέρα της…Θα ομολογήσει η ίδια : Όλος μου ο αγώνας για να γίνω η καινούργια Κέλλυ, το έπαθλο να είμαι η καινούργια Κέλλυ δεν ήταν παρά ένας πύργος από τραπουλόχαρτα…(σ.290).

Γραμματολογικά μπορούμε  να κατατάξουμε την ιστορία στα μυθιστορήματα εφηβείας, τα διεθνώς λεγόμενα cross over, δηλαδή ιστορία που διαπερνά τις ηλικίες στις οποίες απευθύνεται. Ανήκει, θα έλεγα, στα   μεταιχμιακά κείμενα, εκείνα που αφηγούνται την ενηλικίωση του νέου ανθρώπου, παρακολουθούν την πορεία του, όπως εδώ από τα γυμνασιακά και λυκειακά χρόνια και διεισδύουν  στη «βιβλιοχώρα» των μεγάλων. Γι΄ αυτό διαβάζονται με ενδιαφέρον όχι μόνο από νέους εφηβικής ηλικίας αλλά και από τους ενήλικες..

Από αισθητικής άποψης έχω να επισημαίνω την επιτυχή επιλογή της συγγραφέως, να συνδυάσει δηλαδή, ασφαλώς με κάποια ορισμένη ποσόστωση, την πρωτοπρόσωπη αφήγηση με την τριτοπρόσωπη  σε κάθε ένα από τα 23 κεφάλαια του βιβλίου και στο 4^ο Μέρος.  Έτσι έχουμε την εσωτερική, την  υποκειμενική εστίαση στην εξέλιξη αλλά και ταυτόχρονα  την εξωτερική,  την αντικειμενική. Σαν να έχουμε δύο φακούς που φωτίζουν το ίδιο πράγμα από διαφορετικό σημείο.

Το μυθιστόρημα της Ελένης Διακαίου «Φόντο σε διπλό καθρέφτη» είναι μια γερή γροθιά στo  στομάχι της οικογένειας και της  κοινωνίας, για τα ρηχά ιδανικά και την αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά των γονιών, αλλά και την επιπολαιότητα των νέων. Ο ρεαλισμός στη γραφή και την αφήγηση δεν αφήνει περιθώρια συμβιβασμού, αλλά απεικονίζει μια ζοφερή πραγματικότητα, που τελικά πνίγει τα νεαρά κορίτσια, τα ευεπίφορα στη μεγάλη ζωή και το life style των καιρών. 

  Β.Δ.Αναγνωστόπουλος 

Ομ.Καθηγητής  Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

oanagnostis 11  Δεκεμβρίου 2017

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ 31 Δεκεμβρίου 2017

Φόντο σε διπλό καθρέφτη

 Γράφει η Αλεξάνδρα Γερακίνη 

Μυθιστορήματα μαθητείας με φόντο την κρίση

Πιστή στο ραντεβού της με το ποιοτικό εφηβικό βιβλίο, η Ελένη Δικαίου συνεχίζει να βαδίζει στον δρόμο που χάραξε με το βιβλίο της Ο άνεμος στα μαλλιά της. Θα περίμενε κανείς ότι στο τελευταίο της βιβλίο Φόντο σε διπλό καθρέφτη ο αναγνώστης θα έπιανε ξανά το νήμα της ζωής των ηρώων από το σημείο που το άφησε στον Άνεμο. Και όμως, ο αναγνώστης θα συναντήσει ξανά την Κέλλυ και τον Γιώργο αλλά σε άλλο χρονικό σημείο, στην αρχή της παιδικής τους ηλικίας, στην εποχή της αθωότητας και της ανεμελιάς και αυτή τη φορά τα γεγονότα θα δοθούν μέσα από την οπτική γωνία της Κέλλυ, του βολεμένου και κακομαθημένου κοριτσιού του Ανέμου,  που αναλώνεται σε ρηχές κοινωνικές σχέσεις, πολυτελείς αγορές και σε χλιδάτα Σαββατοκύριακα στην Αράχωβα.

Το βιβλίο θα σκιαγραφήσει με κάθε λεπτομέρεια την πορεία που ακολουθεί η Κέλλυ από τη φοίτηση της στο Δημοτικό σχολείο έως την ενηλικίωση και με έκπληξη ο αναγνώστης θα διαπιστώσει ότι τα δύο βιβλία τέμνονται και αλληλοκαλύπτονται χρονικά. Η συγγραφέας προσπαθεί να ολοκληρώσει με τον τρόπο αυτό έναν διάλογο που ξεκίνησε και έναν κύκλο που άνοιξε με το προηγούμενο της βιβλίο και να φωτίσει με τη γραφή της τα κίνητρα και τις επιλογές δυο νέων ανθρώπων οι οποίοι καλούνται να διαχειριστούν προβλήματα που σχετίζονται τόσο με τον εσωτερικό τους κόσμο, την οικογένεια και τον κοινωνικό τους περίγυρο όσο και με την ηθική και οικονομική κρίση που αναμφισβήτητα αποτελεί τον καμβά σχεδίασης της μυθιστορηματικής πλοκής.

Μυθιστόρημα μαθητείας το Φόντο σε διπλό καθρέφτη όπως και Ο Άνεμος στα μαλλιά της, πατάει γερά στη γη και αποτελεί ένα ρεαλιστικό κοινωνικό μυθιστόρημα με ήρωες καθημερινούς και πραγματικούς, βγαλμένους από τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, μια κοινωνία που παραπαίει ανάμεσα στην αλήθεια και στο ψέμα, που άλλοτε αρέσκεται στην επίπλαστη ευτυχία και στην υποκριτική ευημερία και άλλοτε καταφεύγει στην ανάληψη ευθυνών και στην αγωνιώδη αναζήτηση της οδυνηρής αλήθειας.

Το αποδεικνύει εξάλλου η ρεαλιστική γλώσσα του κειμένου που τολμά να εντάξει λέξεις και  εκφράσεις των νέων της σημερινής εποχής, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το βιβλίο στερείται λογοτεχνικών αρετών, αφού η συγγραφέας κινείται με μέτρο και με άνεση ανάμεσα στο ρεαλιστικό και στο λυρικό στοιχείο, στο «πεζό» και στο λογοτεχνικό. Παράλληλα με τις γλωσσικές και υφολογικές επιλογές εναλλάσσονται και οι αφηγηματικές τεχνικές: τριτοπρόσωπη αφήγηση στα κεφάλαια με ορθή γραμματοσειρά,  πρωτοπρόσωπη αφήγηση και εσωτερικός μονόλογος στα κεφάλαια με πλάγια γραμματοσειρά για να έρθουν στην επιφάνεια οι απόκρυφες σκέψεις της ηρωίδας. Δεν θα μπορούσε να απουσιάζει φυσικά ο ζωντανός και νευρώδης διάλογος που πλαισιώνει τα αφηγηματικά μέρη ενώ αξίζει να αναφέρουμε την έναρξη του πολυσέλιδου μυθιστορήματος με ένα κεφάλαιο που θα το συναντήσουμε προς το τέλος του έργου, αξιοποιώντας την τεχνική in medias res και προκαλώντας το ενδιαφέρον του αναγνώστη που έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει κινηματογραφικά την εξέλιξη της ιστορίας.

Καθώς τα δύο τελευταία βιβλία της Ε. Δικαίου επικεντρώνονται στην είσοδο ενός νέου ανθρώπου στον κόσμο των ενηλίκων, χτίζοντας σύνθετους χαρακτήρες και  αξιοποιώντας ποικιλία αφηγηματικών τεχνικών, χωρίς να υπάρχει διάθεση να ωραιοποιηθούν καταστάσεις και γεγονότα αλλά και χωρίς ίχνος διδακτισμού και ηθικολογίας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι προσεγγίζουν τα χαρακτηριστικά ενός cross over μυθιστορήματος. Καινούριος όρος το cross over, τουλάχιστον για τα ελληνικά δεδομένα, αναφέρεται σε βιβλία κάθε είδους που μπορούν να διαβαστούν το ίδιο ευχάριστα τόσο από εφήβους όσο και από ενήλικες αναγνώστες που μοιράζονται ωστόσο κοινούς προβληματισμούς. 

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που και στα δύο βιβλία, οι νεαροί ήρωες υψώνουν το ανάστημα τους και έρχονται σε σύγκρουση με την ίδια τους την οικογένεια αποδεχόμενοι και το κόστος που έχει μια τέτοια επιλογή. Οι ρόλοι αντιστρέφονται και οι νέοι επιδεικνύουν την ωριμότητα και την υπευθυνότητα που θα περίμενε κανείς από τους γονείς της οικογένειας. Το «δήθεν» στοιχειώνει τη ζωή των μυθιστορηματικών προσώπων και οι οικονομικές αλλά και ψυχικές ατασθαλίες μπαίνουν κάτω από το χαλί και κουκουλώνονται για να προστατευτεί η οικογενειακή «ευτυχία» και να δοθεί για μια ακόμη φορά πίστωση χρόνου. Μέχρι πότε όμως; Οι νέοι το συνειδητοποιούν έστω και αργά και εισέρχονται άτσαλα και απότομα στον κόσμο των ενηλίκων τραβώντας ξεκάθαρες διαχωριστικές γραμμές και παράλληλα μετρώντας τις πληγές τους. «Οδηγείτε κατευθείαν σε έναν τοίχο. Τα λόγια του αδερφού της ξανά. Εκείνος δεν είχε καταφέρει να τους σταματήσει. Μακάρι να το έκανε η δική της φυγή».(σελ.313).

Οι ενήλικες πάλι, γκροτέσκες φιγούρες σε έναν κόσμο που αλλάζει, αρνούνται πεισματικά να χάσουν τα κεκτημένα τους,  στρουθοκαμηλίζουν επικίνδυνα και αναπόδραστα στερούνται τη δυνατότητα να δώσουν στα παιδιά τους πρότυπα και αξίες για να χαράξουν τον δικό τους δρόμο στη ζωή αλλά και μια μεμβράνη προστασίας. «Όχι, η μάνα της δεν ήταν εχθρός. Η Κέλλυ ήταν αρκετά μεγάλη πια για να πιστεύει πως μια μάνα μπορεί να γίνει εχθρός για το παιδί της, όμως δε θα γινόταν ποτέ το «χρυσό πάπλωμα», έτσι το λέγε η γιαγιά Καλλιόπη, για να τη σκεπάσει και να την προστατέψει»(σελ.305).

Μια πλειάδα σύγχρονων θεμάτων θίγονται μέσα από τη μετάβαση της Κέλλυ προς τον σκληρό κόσμο των ενηλίκων: η κοινωνία του lifestyle και οι επιταγές που αυτή επιβάλλει, η απατηλή λάμψη μιας άνετης αλλά ανούσιας τελικά ζωής, η εναγώνια αναζήτηση της πραγματικής ευτυχίας, τα περιθώρια ελευθερίας που αφήνει το ανελέητο κυνήγι του φαίνεσθαι και η ισορροπία σε τεντωμένο σχοινί ανάμεσα στην αλήθεια και στην εικονική πραγματικότητα. Ο έρωτας υπάρχει αλλά δεν είναι το βασικό θέμα του βιβλίου, είναι όμως το έναυσμα για να θιγεί το θέμα των ερωτικών σχέσεων που δημιουργούνται κάτω από τον φόβο της μοναξιάς και την πίεση της ανάγκης για ζεστή και ουσιαστική αγάπη. «Ήθελα να μ’ αγαπάνε. Και πού ήταν η αγάπη που γύρευα ακόμη και σε δυο λέξεις που γλυκαίνουν την καρδιά; Έψαχνα μα δεν μπορούσα να θυμηθώ τον Μιχαήλ να μου λέει κάποια στιγμή «σ΄ αγαπώ»-γιατί μπορεί να μην το χε πει ποτέ στον εαυτό του. Έρωτας ήταν λοιπόν αυτό; Ήταν η αγάπη, ο έρωτας που αποζητούμε όλοι μας; Μπορεί να ήταν για τον Μιχαήλ, όμως για μένα δεν ήταν. Ή μπορεί και να μην έδινε δεκάρα για κάτι τέτοια»(σελ.289).

Το Φόντο σε διπλό καθρέφτη δεν προσφέρει έτοιμες λύσεις, προσφέρει όμως τροφή για προβληματισμό και διατύπωση προσωπικών κρίσεων. Το τέλος δεν είναι happy end και πώς θα μπορούσε να είναι άλλωστε, όταν οι ήρωες «ματώνουν» με τις επιλογές τους; Εντούτοις η ελπίδα δεν χάνεται, αποδεικνύοντας ότι στο καλό εφηβικό ρεαλιστικό βιβλίο μπορεί να συγκεραστεί η πραγματικότητα με την αισιοδοξία που τόσο χρειαζόμαστε όλοι. Αξίζει λοιπόν να διαβαστεί από εφήβους και ενήλικες, να συζητηθεί και να ερμηνευτεί σε πολλαπλά επίπεδα.

Αλεξάνδρα Γερακίνη

Fractal 6 Δεκεμβρίου 2017

* Η Αλεξάνδρα Γερακίνη γεννήθηκε και ζει στην Καβάλα. Είναι φιλόλογος, απόφοιτος της Φιλοσοφικής σχολής Ιωαννίνων με μεταπτυχιακές σπουδές στο Α.Π.Θ. σε θέματα ευρωπαϊκής λογοτεχνίας και πολιτισμού. Εργάζεται στο 6ο Γυμνάσιο Καβάλας και είναι πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια ενηλίκων. Συνεργάστηκε με το κέντρο ελληνικής γλώσσας στο πρόγραμμα συγγραφής και εφαρμογής διδακτικών σεναρίων στη Λογοτεχνία με αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών. Είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Συνδέσμου Φιλολόγων Καβάλας και εδώ και έξι χρόνια διατηρεί στο διαδίκτυο το φιλολογικό ιστολόγιο (alexgger.blogspot.gr) στο οποίο αναρτά υλικό και καινοτόμες ιδέες για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων. Τα τελευταία χρόνια ασχολείται συστηματικά με την προώθηση της φιλαναγνωσίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση μέσα από ποικίλες δράσεις όπως την ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων στο πλαίσιο του σχολικού ωραρίου, τη συμμετοχή σε διαγωνισμούς φιλαναγνωσίας και την επικοινωνία με συγγραφείς.

https://l.facebook.com/l.php?u=http%3A%2F%2Ffractalart.gr%2Ffonto-se-diplo-kathrefti%2F&h=ATPPDkDJxn2Yk_ZZ27vJ-

 

Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

Η Ελένη Δικαίου είναι μια συνετή και σταθερή παρουσία στον χώρο της λογοτεχνίας για παιδιά και εφήβους.

Συνετή με την έννοια πως πολύ προσεχτικά επιλέγει τα θέματα που συγγραφικά θα διαχειριστεί, έτσι ώστε να μπορεί να καλύπτει από ζητήματα κοινωνικής ενσωμάτωσης των νέων έως σύγχρονους φωτισμούς προσώπων της ιστορίας και της μυθολογίας. 

Το οικονομικό θέμα παραμένει ως βασικός καμβάς. Πάνω του θα προβληθούν άλλα ζητήματα, όπως αυτό του χάσματος των γενεών, των συχνά τραγικών επιβολών της μόδας, των αδιέξοδων ερωτικών σχέσεων, της εκτός γάμου και σε πολύ νεαρά ηλικία εγκυμοσύνης και τελικά της ελευθερίας να παίρνεις μόνος σου τις αποφάσεις που θα αλλάξουν τη ζωή σου.

Σταθερή, δε, γιατί καταφέρνει πάντα να παρασύρει τους αναγνώστες της με μια γραφή που από τη μια διαθέτει τη διάθεση να προβάλει το καινούριο και από την άλλη αναγνωρίζει την αξία της παράδοσης.

Με άλλα λόγια ειπωμένο – η Ελένη Δικαίου είναι η τελευταία χρονολογικά (μιας και εμφανίζεται το 1991) εκπρόσωπος των συγγραφέων εκείνων που –στην πλειοψηφία τους– από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 ως τα μέσα της δεκαετίας του ’80 ανανέωσαν τη λογοτεχνία για παιδιά και εφήβους.

Από εκείνους τους συγγραφείς –που κάποιοι εξακολουθούν βιολογικά και συγγραφικά να υπάρχουν– όσοι έχουν εδραιώσει μια σημαντική θέση σε μια ιστορία της λογοτεχνίας για παιδιά και για νέους είναι εκείνοι που έδωσαν έργα χωρίς τις στρεβλώσεις μιας αυτολογοκρισίας του παρελθόντος. Όπως επίσης και γιατί έγραψαν –και κάποιοι από αυτούς συνεχίζουν να γράφουν– κείμενα, μυθιστορήματα κυρίως, που αναπτύσσουν με το εύρος μιας πολυεπίπεδης σύνθεσης σύγχρονους προβληματισμούς, ενώ καταφεύγουν σε ανανεωμένες τεχνικές αφήγησης.

Θεωρώ πως τον τελευταίο καιρό, ενώ έχει εξαπλωθεί η συγγραφή και έκδοση βιβλίων για αναγνώστες μικρών ηλικιών με λίγες σελίδες και ένα πολύ συγκεκριμένο κάθε φορά θέμα, παράλληλα –ως μια αυθόρμητη συγγραφική αντίδραση στη θεματολογική περιχαράκωση;– γράφονται πολυσέλιδα μυθιστορήματα για έφηβους (και όχι μόνο) αναγνώστες που ξεκινούν από μια θεματική αφετηρία και πολύ γρήγορα απλώνονται σε άλλα θέματα –ψυχολογικά, κοινωνικά κλπ.

Η Δικαίου και στο παρελθόν έχει δείξει πως μια τέτοια μυθιστορηματική επεξεργασία την ενδιαφέρει (πχ. με το Οι θεοί δεν πεθαίνουν στην Πέλλα φώτισε τις κρυφές πτυχές ενός διαχρονικού εθνικού ειδώλου, ενώ με το Μου μαθαίνετε να χαμογελάω, σας παρακαλώ εισήλθε με ειλικρίνεια στο κρυφό αδιέξοδο μιας έφηβης).

Η οικονομική κρίση και το πώς αυτή έχει αλλάξει τις διαπροσωπικές σχέσεις είναι ένα ακόμα ζήτημα που η Ελένη Δικαίου σκέφτηκε να μην το αγνοήσει.

Με το Ο άνεμος στα μαλλιά της θέλησε να το δει έτσι όπως το βιώνει η νέα γενιά.

Και το ίδιο θέμα δείχνει πως ενεργοποίησε και την απόφασή της να γράψει το τελευταίο της τούτο μυθιστόρημα. Μόνο που τώρα το οικονομικό θέμα παραμένει ως βασικός καμβάς. Πάνω του θα προβληθούν άλλα ζητήματα, όπως αυτό του χάσματος των γενεών, των συχνά τραγικών επιβολών της μόδας, των αδιέξοδων ερωτικών σχέσεων, της εκτός γάμου και σε πολύ νεαρά ηλικία εγκυμοσύνης και τελικά της ελευθερίας να παίρνεις μόνος σου τις αποφάσεις που θα αλλάξουν τη ζωή σου.

Συνετή χαρακτήρισα τη συγγραφική ταυτότητα της Δικαίου. Ο τρόπος που υλοποιήθηκε αυτό το μυθιστόρημα το αποδεικνύει.

Στρωτή η δομή – από το χτες στο αύριο. Με μια νότα σύγχρονης τεχνικής, καθώς η τριτοπρόσωπη αφήγηση εναλλάσσεται με την πρωτοπρόσωπη.

Παράλληλα επιχειρείται η χρησιμοποίηση προφορικών εκφράσεων της νεολαίας: «“Α, τον μαλάκα! Είναι μεγάλος κόπανος τελικά!” Η Σμαράγδα έμοιαζε αληθινά θυμωμένη. “Κόπανος και γαϊδούρι μαζί!” συνέχισε». (σελ. 150)

Μα επίσης χρησιμοποιούνται και άλλες εκφράσεις – περισσότερο αυτές λογοτεχνικές: «Έμοιαζε να θέλει όσο τίποτε να μείνουμε μόνοι οι δυο μας εκεί στο βουνό, στο σπίτι τους μέσα στα έλατα, σ’ εκείνο το δωμάτιο το ντυμένο με ξύλο πεύκου που έβλεπε στη χιονισμένη πλευρά». (σελ. 255)

Ομολογώ πως δεν είμαι οπαδός (τόσο ο ίδιος ως συγγραφέας, όσο και ως αναγνώστης) των «λαϊκών» εκφράσεων του συρμού. Εύκολες λύσεις τις θεωρώ.

Αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση μπορώ να αναγνωρίσω το τέχνασμα της Δικαίου. Η χρήση του «λαϊκού» σε τριτοπρόσωπες αφηγήσεις τονίζει το ποιόν του περίγυρου, που θα επιχειρήσει να πληγώσει τον πλέον ευαίσθητο εσωτερικό κόσμο της ηρωίδας έτσι όπως αυτός περιγράφεται από την πρωτοπρόσωπη αφήγηση.

Αν και έργο που έχει μια κεντρική ηρωίδα, εντούτοις το χαρακτηρίζω ως πολυπρόσωπο. Παππούδες και γιαγιάδες, πατεράδες και μάνες, αδέλφια, συμμαθητές από το δημοτικό ως το λύκειο, οικογενειακές σχέσεις , σύντροφοι ερωτικοί και φίλοι περιστασιακοί ή σταθεροί. – όλοι έχουν λόγο ύπαρξης και αποτύπωμα παρέμβασης.

Ο τόπος –ο Πειραιάς κυρίως– υπάρχει για να βοηθά στην αισθητική μιας αφήγησης που θέλει την υποστήριξη της εικόνας. Και οι διάλογοι εμφανίζονται πολύ συχνά, βοηθώντας έτσι και ένα πλατύτερο και όχι και τόσο λογοτεχνικά ενημερωμένο κοινό να ολοκληρώσει την ανάγνωση των 320 περίπου σελίδων.

Καθαρό μυθιστόρημα για νέους – ναι, η Ελένη Δικαίου για μία ακόμα φορά (και σταθερά) δείχνει πως ξέρει πολύ καλά να συνομιλεί με τους εφήβους.

Να είναι (με σύνεση) τολμηρή χωρίς να προκαλεί.

Να επαναστατεί, με άλλα λόγια, χωρίς να προσβάλει το Ήθος – τόσο των άλλων, όσο και το δικό της.

Μάνος Κοντολέων

Συγγραφέας -Κριτικός

DIASTIXO   06 Νοεμβρίου 2017

http://diastixo.gr/kritikes/efivika/8262-fonto-kathreftis

Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

Η μαρουδίτσα που έφερε την πασχαλιά!
Ελένη Δικαίου
Εικονογράφηση: Απόστολος Καραστεργίου
Πατάκης

”Πέτα, πέτα, μαρουδίτσα, να πας στα χίλια πρόβατα, να φέρεις γάλα και τυρί και κόκκινα παπούτσια!”
Ένα παιδικό τραγουδάκι ακούγεται σε κάποιον κήπο.
Κι είναι άνοιξη και μέσα στον κήπο πολύχρωμα λουλούδια, καταπράσινα δέντρα, μέλισσες, μυρμήγκια κι άλλα διάφορα ζωύφια.
Ανάμεσά τους και ένα ζουζουνάκι –το πιο όμορφο είναι!- που θυμίζει μισό αβγό, έχει κόκκινα φτερά με μαύρες βούλες. Εκεί πάνω στα πέταλα μιας κίτρινης μαργαρίτας βρέθηκε και θαυμάζει τον κόσμο γύρω του.
Κι έπειτα ακούει το τραγουδάκι.
Κι αναλογίζεται πως όλα τα πλάσματα στον κόσμο αυτό έχουν έρθει με μια αποστολή.
Η δικιά του πια τάχα να είναι;
Κι έτσι το ζουζουνάκι με τα κόκκινα φτερά και τις μαύρες βούλες θα αφήσει το κίτρινο πέταλο και θα πετάξει να ανακαλύψει τον δικό του προορισμό.
Μέσα στη Φύση θα τον αναζητήσει, μέσα στις ανοιξιάτικες χαρές των ανθρώπων, μέσα στις γιορτές. Στο Πάσχα μέσα θα βρει τον δικό του σκοπό, τον δικό του λόγο ύπαρξης. Την ταυτότητα και το όνομά του.
Πασχαλίτσα που φέρνει την ανάσταση της Φύσης. Σύμβολο της πασχαλιάς.
Η Ελένη Δικαίου με εκείνο τον διακριτικά τρυφερό τρόπο αφήγησης που χρησιμοποιεί όταν απευθύνεται σε μικρούς αναγνώστες, χαρίζει στην πασχαλιάτικη βιβλιογραφία της παιδικής λογοτεχνίας, ένα όμορφο κείμενο και ιδιαιτέρως πρωτότυπο.
Η έκδοση έχει την τύχη να τη στολίζουν οι όμορφες ζωγραφιές του Απόστολου Καραστεργίου.

ΕΦΗΜ.ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΒΟΛΟΥ 24-4-2016

 Οι σκέψεις των εφήβων και των παιδιών απλές και καθαρές όπως είναι τα ίδια. Πολύτιμες!

Λίγες σκέψεις από τη Μαρία Ζούρα…………………..

Ο ΑΝΕΜΟΣ ΣΤΑ ΜΑΛΛΙΑ ΤΗΣ

Εξαιρετικό Βιβλίο. Φρέσκο και διαφορετικό σε ιδέες και τρόπο προσέγγισης.

Η ευτυχία είναι ένα μεγάλο ταξίδι αναζήτησης!

Είναι μια διαφορετική Αγάπη του Γιώργου με τη Γιασεμή, αληθινή, ουσιαστική που σου δίνει μια άλλη οπτική Αληθινής Αγάπης, όχι όπως σήμερα οι νέοι γνωρίζονται απλά περνούν καλά και μετά χάνονται- μη δίνοντας σημασία στα συναισθήματα ο ένας του άλλου.

Με συγκίνησε και μου έδωσε δύναμη και όραμα. Το συζήτησα με τις φίλες μου, γιατί εμπνευσμένη από αυτό το βιβλίο μπορώ να Ελπίζω για τα καλύτερα στη ζωή μου.

Μου άρεσε πολύ ότι ο  Γιώργος δεν έχει πετύχει στις Πανελλήνιες και έχει μια δεύτερη ευκαιρία. Δεν το έβαλε κάτω. Πάντα έχουμε ευκαιρίες στη ζωή μας και τίποτα δεν τελειώνει με μια αποτυχία!

Μου άρεσε που παρόλο η οικογένεια του ήταν πολύ γνωστή και πλούσια, με μεγάλη οικονομική άνεση, τα λεφτά δεν φέρνουν την ευτυχία. Και δεν ακολούθησε ότι ήθελαν οι δικοί του αλλά ακολούθησε τα όνειρά του!

Κομβικό ρόλο διαδραματίζει ο κυρ Θεμιστοκλής. Όταν τον γνώρισε έμαθε για τα μυστικά της οικογένειάς του. Έμαθε γεγονότα και ωρίμασε. Στο νησί η συμμετοχή του στο συνεταιρισμό τον βοήθησε και αυτό τον έκανε πολύ ευτυχισμένο.

Η γνωριμία με τη Γιασεμή τον άλλαξε ουσιαστικά κι έγινε ένας ενήλικας με ανησυχίες βαθιές, σκέψεις, οράματα κι όχι ρηχή κι επιφανειακή ζωή.

Ένα βιβλίο που σίγουρα δεν θα το ξεχάσω!!!

Μαρία Ζούρα (Γ΄ Γυμνασίου)

30-1-2016

ΓΡΑΦΕΙ Η ΑΡΕΤΗ ΚΑΡΚΟΥ




Areti Karkou http://aretikarkou.blogspot.gr/2016/02/blog-post.html

Πέμπτη, 11 Φεβρουαρίου 2016

Eλένη Δικαίου, Ένας ήρωας με... πέταλα 

Στην Αρετή που μας συνδέουν πολλά, η αφιέρωση της Ελένης

Το βιβλίο κοσμεί το κομοδίνο μου αυτό τον καιρό. Το διάβασα απνευστί. Η ιστορία ανέμελη στη γλώσσα των ζώων. Ένα μήνυμα στους ανθρώπους ότι μπορούν να τα καταφέρουν ακόμη κι αν αυτό φαίνεται αδύνατο

Η ιστορία...

Ο Αλέκος είναι ένας άτυχος γάιδαρος που, όταν πεθαίνει το αφεντικό του στο χωριό, βρίσκεται στο έλεος ανθρώπων που δεν τον θέλουν. Ο μπαρμπα-Πιερό, ο δεύτερος γαϊδαράκος της ιστορίας, έχει γεράσει και δεν είναι πια χρήσιμος στο τσίρκο. Και την Πελίνα, την όμορφη νεαρή φοράδα του ιππικού ομίλου, δε θα μπορεί πλέον να τη συντηρήσει η οικογένεια που την έχει αναλάβει, λόγω της οικονομικής κρίσης.

Τα τρία ζώα θα συναντηθούν για πρώτη φορά στη σκοτεινή καρότσα ενός παλιού φορτηγού που τα οδηγεί στην πιο φρικτή και άδικη τύχη. Είναι μια αταίριαστη παρέα, όμως δε θα χρειαστεί πολύ για να γίνουν μια ενωμένη γροθιά –ή μάλλον, κλοτσιά– ενάντια σε όλα όσα τα απειλούν: πρώτα ενάντια στους ανθρώπους, μετά ενάντια στα αγρίμια και στους κινδύνους του άγνωστου δάσους που υποδέχεται τους τρεις φυγάδες. Ο Αλέκος, ο μπαρμπα-Πιερό και η Πελίνα θα φανερώσουν την ίδια δύναμη μπροστά στον κίνδυνο: τον καλύτερό τους εαυτό, το μοναδικό όπλο με το οποίο μπορεί κανείς να νικήσει ό,τι μοιάζει αδύνατον να νικηθεί και να κρατήσει τη νίκη του για πάντα.

Αναρτήθηκε από Areti Karkou στις 8:02 π.μ.